TRỞ VỀ VĂN HÓA THỰC VẬT CỦA NGƯỜI VIỆT

TRỞ VỀ VĂN HÓA THỰC VẬT CỦA NGƯỜI VIỆT TỪ NGÀN XƯA
Giáo sư Trần Văn Khê

Từ ngày trở về sống tại Việt Nam, tôi có những kinh nghiệm mới về nếp sống mới. Từ mấy chục năm nay, tôi bị bệnh táo bón kinh niên, và đã thể nghiệm rất nhiều thứ thuốc nhuận trường bên Pháp, tôi vẫn sống bình yên nhưng lệ thuộc vào các thứ thuốc ấy. Nếu không uống đôi ngày thì bệnh táo bón trở lại.

Về đây tôi gặp một Đông y sĩ. Khi nghe tôi bị bệnh táo bón kinh niên, ông cho tôi uống ba thang thuốc xổ độc. Tôi vô cùng ngạc nhiên khi nhận thấy rằng mười lăm ngày sau không uống thuốc gì mà bệnh táo bón đã biến mất.

Tôi sực nhớ lại dân tộc Việt nam liên quan mật thiết đến thực vật. Tôi cũng nhớ có một nhà nghiên cứu phương Tây đã có nhận xét rằng đời sống người Việt Nam thiên về văn hóa thực vật. Đến mùa lạnh, người phương Tây mặc áo lông trừu, nhưng người Việt mặc áo bông. Lưỡi cày của nhiều nước phương Tây bằng kim khí, lưỡi cày của ta thì bằng tre chuốt nhọn. Nhà cửa phương Tây xây dựng bằng gạch, nhà của quê ta thì bằng phên tre, lợp lá, cột kèo đều bằng thân gỗ. Trước khi có điện khí thì phương Tây tìm khí đá hoặc dầu lửa làm đèn, chúng ta chỉ dùng đèn dầu phọng. Thuốc men trị bệnh, người phương Tây thiên về hóa chất và khoáng chất, người Việt thì nghĩ đến thảo dược.Trong âm nhạc, cùng là loại sáo thì sáo của người phương Tây bằng kim loại, trong khi sáo ta thì bằng trúc.Dây đờn của phương Tây thường bằng gân bò, gân trừu, hay bằng sắt thép, dây đờn của Việt Nam thời xưa là bằng tơ hay bằng tre tước ra.

Trong cách ăn uống, người phương Tây để ý đến dùng động vật hay khoáng chất thiên nhiên để làm món ăn ngon hơn. Người Việt nghiêng về thực vật nên gạo nếp, rau cỏ, gia vị được nghiên cứu rất nhiều. Hải Thượng Lãn Ông là một y sĩ có biệt tài cũng để tâm mà nghiên cứu cả trăm loại rau, cây cỏ để tìm những loại thảo mộc nào ăn phòng bệnh và ăn chữa bệnh. Cũng nhờ vậy mà cách dùng măng, nấm trong thức ăn Việt Nam rất dồi dào. Ngày đó, người Việt chỉ nghĩ đến ngon miệng, không hại cho tiêu hóa, dễ trồng, dễ nấu; đâu ngờ ngày nay, khoa học lại tìm thấy trong nấm có nhiều yếu tố bổ ích cho sự dinh dưỡng, có thể phòng những bệnh nguy hiểm như ung thư chẳng hạn.

Nghĩ như thế nên từ khi trở về Việt Nam, tôi lần lần xa hóa chất và khoáng chất trong thuốc men, mà tìm đến những cách phòng và chữa bệnh bằng thảo dược.Trong cách ăn uống, tôi cũng xa lần những món ăn thuộc về động vật, mà thường xuyên trong các bữa ăn có nhiều rau, củ, nấm và các loại ngũ cốc, đặc biệt là đậu nành, đậu hũ. Kết quả là tôi đã xuống cân, không béo phì, mà sức đề kháng với bệnh tật và sức làm việc lại tăng lên.

Chưa ai có nghiên cứu tường tận về ảnh hưởng của ăn chay, nhưng chúng ta đã thấy rất nhiều nhà sư sống lâu mà tinh thần minh mẫn. Trong số bạn hữu của tôi có anh Bùi Văn Ngọ chỉ ăn cơm gạo lức với muối mè mà sức khỏe thật tráng kiện, hoạt động và sáng tác không ngừng trong nhiều lĩnh vực kỹ thuật, hội họa, điều khắc, mỹ thuật...

Tôi nghĩ rằng chúng ta nên quan tâm hơn nữa về cách ăn uống thuờng ngày. Bởi vì với xu hướng trở về với văn hoa thực vật, với những thức ăn thực vật thiên nhiên thì sức khỏe của quần chúng sẽ được bảo đảm.

Bình Thạnh, 20/7/2009